Heb je net een nieuw kunstwerk gekocht of overweeg je een nieuw kunstwerk te kopen en vraag je jezelf af welke lijst er het beste bij past? Hoe zorg je ervoor dat het kunstwerk bij de ruimte past of nog belangrijker hoe zorg je ervoor dat de lijst bij het werk past? Er zijn verschillende manieren waarop je een lijst kunt gebruiken om de ruimte te complementeren of juist te neutraliseren of om de blik van de kijker naar de afbeelding te trekken. Daarnaast zijn er enkele kernelementen die ervoor zorgen dat de lijst het werk complementeert. Aan het eind van dit artikel weet je hoe je een kunstwerk kunt uitlichten en hoe je jouw kunstervaring kunt verbeteren. Daarnaast, zullen we verder ingaan op hoe je alle tips samen kunt brengen om zo de perfecte lijst zelf te maken voor jouw ruimte en nieuwe kunstwerk.

Kunstwerk aan de muur boven door Thomas van Schaik

Complementeren of neutraliseren van de ruimte 

Bij het kiezen van een lijst voor een kunstwerk kun je ervoor kiezen om de ruimte waarin het kunstwerk staat te complementeren met de lijst of juist neutraal te gaan. In beide gevallen past de lijst in de ruimte en valt deze niet teveel op. Om dit goed te doen zijn er drie elementen waar rekening mee gehouden moet worden: De muur, de sfeer en het licht. Zorg ervoor dat je bij het kiezen van een lijst met alle drie deze elementen rekening houdt, aangezien het van grote invloed kan zijn op je uiteindelijke beleving van het kunstwerk. 

1. De muur

Bij het kiezen van een lijst is het belangrijk om rekening te houden met de patronen en kleuren van de muur. Je kunt ervoor kiezen om het kunstwerk als het ware van de muur te scheiden door een eenvoudige lijst te kiezen die het patroon doorbreekt en zorgt voort een neutrale uitstraling. Dit zorgt ervoor dat het kunstwerk meer in het oog springt. U kunt ook een lijst kiezen die past bij de patronen op de muur en een passe-partout gebruiken om de muur van het kunstwerk te scheiden. 

Hetzelfde geldt voor de kleur van de muur, de kleur van de lijst kan gelijk zijn aan die van de muur om niet teveel op te vallen. Een passe-partout kan dan eventueel als afscheiding worden gebruikt. In het algemeen geldt de regel dat de lijst en/of de passe-partout als scheiding dienen om de kijker te neutraliseren en te voorkomen dat het motief van de muur en het kunstwerk in elkaar overvloeien. Door een neutrale lijst te combineren met een passe-partout kun je als kijker de muur duidelijk scheiden van het kunstwerk, waardoor je optimaal van het kunstwerk kunt genieten.

2. Sfeer

Elke ruimte heeft een bepaalde sfeer, die het resultaat is van een combinatie van meubilair, licht, kleuren en texturen die in de ruimte worden gebruikt. Kunst moet een meerwaarde geven aan de sfeer van de ruimte, in de meeste gevallen kan dit het beste door een complementaire lijst te gebruiken of een neutrale lijst, maar in sommige gevallen kan men een lijst gebruiken die tegen de algemene sfeer van de ruimte ingaat. 

Wanneer een kunstwerk tegen de sfeer van de ruimte ingaat, zal het kunstwerk meer opvallen, maar kan het na verloop van tijd ook als te overweldigend worden ervaren. Het is vaak complexer om met een kunstwerk en een lijst een tegengestelde sfeer te creëren dan om gewoon een lijst te kiezen dat bij de sfeer van het kunstwerk past. De lijst kan namelijk gemakkelijk het kunstwerk zelf overschaduwen.  Lees het volgende hoofdstuk om te begrijpen hoe u ervoor kunt zorgen dat uw lijst het kunstwerk mooi aanvult. 

Is de kamer zelf zeer neutraal ingericht, dan kan dit met een zeer gedetailleerd maar gedurfd kunstwerk als mooi worden ervaren, in zulke situaties kun je het beste gebruik maken van een neutrale lijst. 

Er zijn tal van mogelijkheden, teveel om allemaal een voor een te belichten. De conclusie is echter dat de combinatie van lijst en kunstwerk de sfeer in een kamer aanzienlijk kan beïnvloeden als deze niet goed wordt gecombineerd. Het is daarom vaak het verstandigst om de sfeer van de kamer niet te beïnvloeden met de lijst en het kunstwerk voor zichzelf te laten spreken. Om die reden raden wij aan om bij het kiezen van een lijst te kiezen voor neutraal of complementair aan de ruimte.

3. Licht

Iedere kamer is anders verlicht en daar moet rekening mee worden gehouden bij het kiezen van kleuren voor lijsten. Zowel de kleur als de intensiteit van het licht is van invloed op hoe je kleurtonen waarneemt. Aangezien er in sommige kamers geen daglicht binnenkomt door een raam, kan het zijn dat de kleuren anders overkomen dan ze in werkelijkheid zijn.  Dit geldt voor de kleuren op het kunstwerk, maar ook voor de kleuren van de lijst. Als je een kunstwerk ophangt in een schaduwrijk deel van het huis, zullen heldere kleuren donkerder lijken op zowel de lijst als het kunstwerk. Terwijl fel zonlicht donkere kleuren grijs kan doen lijken. Wanneer je een ruimte probeert te complementeren of te neutraliseren met de lijst, wil je er zeker van zijn dat je de juiste kleur kiest. Neem daarom wanneer mogelijk een staaltje mee naar huis en test het in de ruimte waar je het kunstwerk gaat ophangen voordat je de knoop doorhakt.

Complementeer het kunstwerk

De andere manier om een lijst te kiezen is door het kunstwerk te complementeren. In dit geval baseert u het ontwerp van de lijst niet op de ruimte waarin hij komt te hangen, maar op het kunstwerk zelf. Het kunstwerk mooi complementeren is weliswaar moeilijker dan het complementeren van de ruimte, maar kan zeer bevredigend zijn als het goed is gedaan.

Kunstwerk aan de muur door Michael Cai

1. Colour

De kleuren in een kunstwerk zijn bewust gekozen door de kunstenaar en in de meeste gevallen kunnen we aannemen dat het maken van een dergelijk kunstwerk vele jaren oefening heeft gekost. De boodschap die wordt uitgedragen kan sterk worden beïnvloedt door de lijst en deze verdient dan ook evenveel aandacht. Wanneer een lijst van de verkeerde kleur wordt gebruikt, kan dit de perceptie van het kunstwerk aanzienlijk verstoren. Als je ernaar streeft het kunstwerk te complementeren, dan moet je de ruimte waarin het zich bevindt negeren.

Vaak brengt het zoeken van een complementaire kleur je naar de neutrale kleuren die al zichtbaar zijn in het kunstwerk zelf. Het wordt lastiger als het kunstwerk vrij gedurfd is, omdat je dan ook een gedurfdere kleur voor de lijst moet gebruiken. In zo'n geval komt het vaak voor dat de lijst het kunstwerk gaat overschaduwen of dat de lijst niet op zijn plaats lijkt. We raden dan ook aan om complementaire lijsten te testen voordat je het kunstwerk permanent inlijst, of om een expert te raadplegen voordat je een complementaire lijstkleur kiest. Als je hier geen mogelijkheid voor hebt of wanneer dit je te lastig lijkt, kun je het beste kiezen voor een neutrale lijst, in de kleur wit, zwart of een lichte houtkleur.

2. Afmetingen van de lijst

Hoe kleiner het kunstwerk, hoe zichtbaarder de lijst ernaast zal zijn, waardoor het makkelijker wordt om de kijker af te leiden van het kunstwerk met de lijst. Daarnaast geldt, hoe groter het kunstwerk, hoe zwaarder het zal zijn, met alle gevolgen van dien. Zwaardere kunstwerken vereisen ook een dikkere en/of bredere lijst ter ondersteuning. Dit is vooral het geval wanneer de lijst glas bevat. 

Er zijn talloze extravagante kunstwerken en soms gaan deze kunstwerken hand in hand met extravagante lijsten. Er is niets mis met een extravagante lijst. Het enige lastige van een extravagante lijst is dat het kan afleiden van het kunstwerk zelf. Het zou het kunstwerk kunnen overstemmen, terwijl het doel van een lijst juist moet zijn om de aandacht op het kunstwerk te vestigen. Zoals hierboven genoemd, overschaduwen lijsten in felle kleuren het kunstwerk eerder dan zachte of neutrale kleuren, daarom raden wij aan om een dunnere lijst te gebruiken wanneer u met felle kleuren werkt.

Een belangrijk onderdeel van het kiezen van afmetingen is de ruimte die u het kunstwerk wilt geven. Moet de lijst ruimte creëren of moet het juist nauw om het kunstwerk heen om het werk te versterken? De ruimte die het kunstwerk aan de muur nodig heeft kan aanzienlijk groter zijn dan het kunstwerk zelf en zal van invloed zijn op de afmetingen van het frame.

Kunstwerken door Tom Kluyver

Lijsten

Nu we hebben bepaald wat moet worden gecomplementeerd of geneutraliseerd, is het tijd om een type lijst te kiezen. Er zijn verschillende soorten lijsten waaruit je kunt kiezen. Typische lijsten voor beeldende kunst zijn: baklijsten, galerielijsten en schaduw baklijsten.

1. Baklijsten

Een (zwevende) baklijst is te herkennen aan de kleine spleet tussen de afbeelding en de massief houten lijst, dit wekt de indruk van een zwevende afbeelding. Het kunstwerk is (semi-)permanent aan de binnenzijde van de lijst gemonteerd zonder dat de verbinding van voren zichtbaar is. Kijk hier voor meer informatie over zwevende baklijsten.

Kunstwerk door Tom Kluyver

2. Galerielijsten 

Galerielijsten maken vaak gebruik van een passe-partout om een frame-in-frame effect te creëren zoals vaak te zien bij fototentoonstellingen. Het is zeer veelzijdig omdat het frame de ruimte rond de afbeelding neutraliseert, waardoor het in een grote verscheidenheid aan kamers en sferen kan worden geplaatst.

Kunstwerk door Tom Kluyver

3. Schaduw baklijsten

Schaduw baklijsten maken gebruik van een dikkere mat of afstandhouder tussen het glas en de afbeelding, waardoor een diep kader ontstaat dat de blik naar binnen naar de afdruk toe trekt. Het diepere profiel van het kader creëert een lichte schaduw binnenin, waardoor de perceptie van het diepe kader al van ver zichtbaar wordt.

kunstwerk door Michael Cai

Maatwerk lijsten

Ongeacht het type kunstwerk, kun je ervoor kiezen een lijst op maat te laten maken. Als je een lijst op maat laat maken, zijn alle bovenstaande punten nog steeds van toepassing. Daarnaast zijn er enkele extra punten waar aandacht aan moet worden besteed.

1. Dikte

Bij het laten maken van een maatwerk lijst moet je rekening houden met de dikte van het hout. Als je besluit geen passe-partout te gebruiken, zal je waarschijnlijk een dikkere lijst moeten nemen, om zo een kader tussen het kunstwerk en de muur te creëren. Geen zorgen, we hebben het niet over een 1cm dik frame versus een 10cm dik frame, het verschil is vele malen subtieler dan dat. 

Een lijst zelf fungeert als een houder, een container om het kunstwerk van de muur te tillen. De dikte van de lijst kan deze scheiding meer of minder duidelijk maken. Afhankelijk van de kleur en het patroon op de muur, kun je een dikkere lijst overwegen. Dit om te voorkomen dat de kleuren en patronen van het kunstwerk en de muur door elkaar gaan lopen.

Daarnaast is het belangrijk de juiste dikte te kiezen om er zeker van te zijn dat de lijst het gewicht van het glas kan dragen als je voor een lijst met glas gaat.

2. Materiaal & kleur

Bij een lijstenmaker zijn vaak veel opties om uit te kiezen. Regelmatig bieden ze een enorm aantal keuzes aan. Wij raden aan om nog eens te kijken naar "Complementeren of neutraliseren van de ruimte" en "complementeer de kunst" voordat je een definitieve keuze maakt. 

Veilige kleuren zijn altijd: natuurlijk hout, wit of zwart. Bij natuurlijk hout is het belangrijk dat je een houtsoort kiest die past bij het hout in je interieur. Dit geeft het meest natuurlijk ogende resultaat. Een witte lijst of passe-partout is onzichtbaar op een witte muur en verdient de voorkeur als het kunstwerk alle aandacht verdient. Last but not least moet je er bij de keuze van een zwarte lijst rekening mee houden dat het kunstwerk daardoor kleiner kan lijken.

3. Diepte

Elke lijst heeft een bepaalde diepte, deze diepte kan je in je voordeel gebruiken als je het kunstwerk extra wilt benadrukken. Een dikkere lijst vestigt de aandacht op het kunstwerk, omdat het een beter zichtbaar kader vormt waarop je ogen zich kunnen richten. Deze strategie is zeer effectief zijn als je het kunstwerk in een ruime kamer ophangt, omdat een kunstwerk in een minder diepe lijst weg kan vallen in een ruime kamer. Een schaduw baklijst heeft van zichzelf al dit extra volume, maar een galerielijst kan ook worden gemaakt met zowel extra dikte als diepte.

4. Witruimte of passe-partout

Een passe-partout geeft een kunstwerk ruimte en kan het daardoor groter doen lijken. Het maakt de lijst zelf groter, maar geeft het kunstwerk ook meer gestalte. De passe-partout wordt vaak de ademruimte van het kunstwerk genoemd. Door deze ademruimte kunnen je ogen het werk ongestoord in zich opnemen kan het beeld zonder afleiding aan de randen vervagen. 

Wanneer je een passe-partout gebruikt, zorg er dan voor dat je een zuurvrije passe-partout en achterwand gebruikt om het kunstwerk tegen beschadiging te beschermen.

5. Glas

Glas kan op elke gewenste maat worden gesneden, net als een passe-partout. Glas is echter zwaar en moet op zijn plaats worden gehouden door de lijst, zonder te vervormen onder het gewicht. Het soort glas dat wordt gebruikt, zal van invloed zijn op de dikte van het frame. 

Bij de keuze van het glas is het belangrijkste om in gedachten te houden dat je zult moeten kiezen tussen drie verschillende soorten: Normaal glas, museumglas en perspex. Meer informatie over glas vind je hier. Als je glas gebruikt, zorg er dan voor dat het kunstwerk het glas niet aanraakt om het te beschermen tegen condensatie die zich op het glas kan vormen. Gebruik hiervoor kunststof afstandhouders.

Er zijn geen vaste regels waarmee rekening kan worden gehouden bij het bepalen van de dikte van de lijst wanneer deze wordt gecombineerd met glas. Wij raden aan een expert te raadplegen om een juiste en veilige keuze te maken.

Ongeacht het type lijst, bescherm het kunstwerk

De verzorging die nodig is om het kunstwerk in de beste staat te houden varieert afhankelijk van het type lijst waarin deze zit.  Glas beschermt het kunstwerk tegen stof en museumglas of perspex beschermt het kunstwerk tegen stof en UV-licht dat het kunstwerk kan beschadigen. Het is echter niet in alle gevallen gewenst om het kunstwerk met glas af te dekken, bijvoorbeeld vanwege de textuur van het kunstwerk. Dit heeft vanzelfsprekend ook gevolgen voor het verzorgen en schoonhouden van het werk en de lijst. Voor meer informatie over het verzorgen van kunstwerken raden we je aan dit artikel te bekijken.

Kunstwerk door Chris König

Conclusie

Welk type lijst je ook kiest, het belangrijkste is dat jij er plezier aan beleeft. Smaken verschillen en misschien vindt je buurman jouw keuze niet mooi, maar dat maakt allemaal niet uit zolang jij het maar mooi vindt. Sommige mensen kiezen altijd neutrale lijsten, omdat ze weten dat ze weer zullen verhuizen en dat hun smaak door de jaren heen zal veranderen. Een neutrale lijst is nooit een slechte keuze en zal waarschijnlijk een leven lang meegaan. Zeker wanneer gemaakt van hoogwaardige materialen en gecombineerd met prachtige kunst.